شما به عنوان یک دانشجو یا پژوهشگر بارها با این سوال مواجه می شوید که امتیاز مقاله کنفرانسی بیشتر است یا مقاله علمی پژوهشی؟ در یک بررسی کلی، امتیاز مقاله ژورنالی و یا علمی پژوهشی معمولاً بیشتر از مقاله کنفرانسی است، به ویژه اگر آن ژورنال دارای نمایه معتبر باشد. اما همیشه اینطور نیست و بستگی دارد به نوع کنفرانس یا مجله، نمایه شدن در پایگاه های بین المللی، قواعد دانشگاه یا کمیته ای که امتیاز می دهد . حتی هدف شما مثلا مصاحبه دکتری، امتیاز پایان نامه، یا ارتقاء هیات علمی هم مهم است. در متن زیر شما یک بررسی منسجم در خصوص امتیاز مقالات کنفرانسی و علمی پژوهشی شده است.
برای اینکه این تفاوت را بهتر بیان کنیم به سراغ یکی از بهترین موسسات انجام مقاله کنفرانسی و علمی پژوهشی رفتیم. متن زیر حاصل مصاحبه با این تیم است.
تفاوت ساختاری بین مقاله کنفرانسی و مقاله علمی پژوهشی
شما ابتدا باید تفاوت ساختاری و فرآیندی مقاله پژوهشی و کنفرانسی را در نظر بگیرید. مقاله کنفرانسی عموما خلاصه یا مقاله کامل است که در مجموعه مقالات همایش چاپ می شود و غالبا روند داوری کوتاه تری دارد و هدفش انتشار سریع نتایج و شبکه سازی است. مقاله علمی پژوهشی (ژورنال) معمولا داوری دقیق تر، بازنگری های مفصل تر و استانداردهای بالاتری برای روش و نگارش دارد. از منظر ارزش علمی و اعتبار در بلند مدت معمولاً مجلات معتبر تاثیرگذاری بیشتری دارند ولی کنفرانس های بین المللی معتبر مثل نشست های IEEE یا ACM هم در برخی رشته ها اهمیت بسیار بالایی دارند.
امتیازدهی عددی در ژورنال ها و کنفرانس ها
در بسیاری از آیین نامه های ارتقاء و ارزیابی پژوهشی دانشگاه ها، امتیازها به صورت عددی مشخص شده اند؛ برای نمونه امتیاز حداکثری مقالات در ژورنال های با نمایه ISI و رتبه بندی Q1 معمولاً تا 7 امتیاز در نظر گرفته می شود و Q2 حدود 6.2 امتیاز، Q3 حدود 6 امتیاز و Q4 حدود 2.2 امتیاز ذکر شده است. در مقابل امتیاز مقالات کنفرانسی بسته به سطح و نمایه کنفرانس بین 1 تا 2 امتیاز برای مقاله کامل متغیر است؛ کنفرانس ملی به زبان فارسی تا 1 امتیاز، کنفرانس داخلی به زبان انگلیسی تا 1.5 امتیاز، کنفرانس خارجی تا 2 امتیاز در برخی آیین نامه ها آمده است. این اعداد نمونه هایی از آیین نامه های رسمی دانشگاهی هستند و ممکن است بسته به دانشگاه اندکی تفاوت داشته باشند
جدول مقایسه عددی نمونه برای درک بهتر (کنفرانس ها و ژورنال ها(
در جدول زیر شما مقادیر نمونه و مقایسه ای را می بینید که از آیین نامه های دانشگاهی و پایگاه های استنادی استخراج شده است. این جدول برای نشان دادن تفاوت حدودی مفید است؛ در عمل حتماً آیین نامه دانشگاه مقصد را بررسی کنید.
| نوع انتشار و سطح | امتیاز |
| مقاله ژورنال ISI Q1 | 7 امتیاز |
| مقاله ژورنال ISI Q2 | 6.2 امتیاز |
| مقاله ژورنال SCOPUS (Q1) | تا 6 امتیاز بسته به آیین نامه |
| مقاله علمی پژوهشی داخلی مصوب وزارت علوم | معمولاً بین 3 تا 7 امتیاز بسته به سطح و نقش نویسنده |
| کنفرانس ملی فارسی | 1 امتیاز |
| کنفرانس داخلی انگلیسی | 1.5 امتیاز |
| کنفرانس خارجی بین المللی | تا 2 امتیاز در صورتی که مقاله کامل باشد |
| مقاله در مجموعه مقالات بدون ارائه | حدود 70 درصد امتیاز کامل (نمونه ای از آیین نامه ها( |
وقتی امتیاز کنفرانسی به خاطر نمایه بین المللی افزایش می یابد
شما باید توجه کنید که کنفرانس هایی که دارای نمایه در پایگاه های بین المللی مثلا Scopus یا IEEE Xplore هستند معمولاً امتیاز بالاتری نسبت به کنفرانس های فاقد نمایه دارند. برخی آیین نامه ها عمداً کنفرانس های دارای نمایه را تا سقف 2 امتیاز محاسبه می کنند در حالی که کنفرانس های فاقد نمایه تا 1.5 یا 1 امتیاز محاسبه می شوند. علاوه بر این ارائه شفاهی در همایش معمولا امتیاز کامل می گیرد اما اگر مقاله در مجموعه مقالات چاپ شده ولی امکان ارائه نیافته باشد، ممکن است درصدی (مثلا 70 درصد) از امتیاز کامل تعلق گیرد. پس اگر هدف شما کسب امتیاز بیشتر است، اولویت با کنفرانس های بین المللی معتبر و نمایه دار است.
چه موقع کنفرانس و چه موقع ژورنال؟
اینکه بخواهید یک مقاله کنفرانسی چاپ کنید یا پژوهشی در یک ژورنال بستگی به شرایط شما دارد اما نکات زیر می واند به شما کمک کند:
- هدف کوتاه مدت مثلاً شرکت در مصاحبه یا تقویت رزومه برای پذیرش سریع: اگر نیاز فوری به نشان دادن فعالیت پژوهشی دارید، یک مقاله کنفرانسی معتبر و نمایه دار می تواند سریع تر امتیازدهی شود و مفید باشد.
- هدف بلند مدت مثل ارتقاء علمی یا اعتبار پژوهشی پایداری: انتشار در ژورنال های ISI یا Scopus با Q مناسب تاثیر و امتیاز بالاتری در بلند مدت دارد.
- کیفیت و کامل بودن پژوهش: اگر نتایج هنوز کامل نیستند و نیاز به بازنگری دارد، کنفرانس برای انتشار اولیه مناسب است؛ اما برای اثرگذاری علمی پایدار به ژورنال فکر کنید.
- رشته و عرف علمیدر بعضی رشته ها مثل علوم کامپیوتر کنفرانس های برتر ارزش بالایی دارند؛ شما باید عرف رشته را بسنجید.
- زمان و هزینه: کنفرانس ممکن است هزینه و زمان کوتاهتری نیاز داشته باشد؛ ژورنال ممکن است فرایند طولانی تری داشته باشد اما امتیاز بیشتری بدهد.
- نقش نویسندگان و سهم شما: در بسیاری از آیین نامه ها سهم نویسنده اول یا مسئول پروژه در امتیاز موثر است؛ مطمئن شوید نقش شما به درستی ثبت شود.
این فهرست به شما کمک می کند تصمیم استراتژیک بگیرید و نه صرفا به دنبال بیشترین عدد در کوتاه مدت باشید
هزینه ها را بسنجید
هزینه شرکت در کنفرانس ها به نوع برگزاری و کشور میزبان بستگی دارد و نمی توان رقم ثابتی برای آن تعیین کرد. در کنفرانس های داخلی، هزینه ثبت نام معمولاً بین ۱ تا ۳ میلیون تومان برای دانشجویان و ۳ تا ۵ میلیون تومان برای اعضای هیئت علمی است. در کنفرانس های بین المللی، بسته به کشور و سطح علمی، هزینه ها معمولاً بین ۱۰۰ تا ۶۰۰ دلار متغیر می باشد. این مبالغ شامل هزینه ارسال یا چاپ مقاله و ثبت نام نهایی است. در صورت حضور بدون ارائه مقاله، هزینه کمتر خواهد بود. بسیاری از کنفرانس ها برای ثبت نام زودهنگام تخفیف ارائه می دهند و برای دانشجویان نیز هزینه پایین تری در نظر می گیرند. با این حال باید توجه داشت که هزینه شرکت در کنفرانس ها نسبت به چاپ مقاله در ژورنال ها ارزان تر است، اما از نظر امتیاز پژوهشی، مقالات ژورنالی معتبر به ویژه در نمایه های ISI و Scopus امتیاز بالاتری دارند و در ارزیابی دانشگاهی ارزشمندتر محسوب می شوند.
تقسیم امتیاز یک مقاله در بین نویسندگان آن
زمانی که مقاله ای در مجلات معتبر مانند ISI چاپ می شود، امتیاز علمی آن بین نویسندگان تقسیم می گردد. اگر مقاله فقط یک نویسنده داشته باشد، تمام امتیاز (ضریب ۱۰۰) به همان فرد تعلق می گیرد. اما در مقالات چند نویسنده ای، امتیاز بین افراد تقسیم می شود و معمولاً نویسنده اول بیشترین سهم را دریافت می کند. برخلاف تصور رایج، نویسنده مسئول که وظیفه ارتباط با مجله را بر عهده دارد، الزاماً بیشترین امتیاز را نمی گیرد. نویسنده اول معمولاً صاحب اصلی پژوهش محسوب می شود و بیشترین امتیاز برای او ثبت می شود، در حالی که امتیاز سایر نویسندگان به تناسب کمتر می شود اما هرچه تعداد نویسندگان بیشتر باشد، سهم هر نفر کاهش می یابد؛ گاهی امتیاز نویسنده اول نیز تا نصف کاهش پیدا می کند. در مجموع، امتیاز اصلی مقاله به نویسنده اول تعلق می گیرد و سایر نویسندگان سهم مساوی و کمتری از کل امتیاز مقاله خواهند داشت
جمع بندی
در جمع بندی نهایی می توان گفت که اگر بتوانید مقاله ای را در یک ژورنال معتبر بین المللی مانند ISI یا Scopus منتشر کنید، مسیر شما برای کسب امتیاز پژوهشی بسیار ساده تر و مستقیم تر خواهد بود. چنین مقالاتی بسته به رتبه ژورنال (مثلاً Q1 یا Q2) می توانند بین ۶ تا ۷ امتیاز برای شما به همراه داشته باشند و تأثیر قابل توجهی در رزومه، مصاحبه دکتری یا ارتقاء شغلی داشته باشند. اما اگر در حال حاضر امکان چاپ مقاله در ژورنال های معتبر را ندارید، جای نگرانی نیست. شما می توانید با ارائه چند مقاله کنفرانسی معتبر در همایش های داخلی یا بین المللی، بخش قابل توجهی از این امتیاز را جبران کنید. هر مقاله کنفرانسی معمولاً بین ۱ تا ۲ امتیاز دارد، بنابراین با شرکت در چند کنفرانس علمی می توانید مجموع امتیازی نزدیک به یک مقاله ژورنالی به دست آورید. در واقع، مسیر ژورنال مسیر کیفیت و اعتبار است و مسیر کنفرانس مسیر کمّیت و سرعت؛ انتخاب هرکدام بستگی به هدف و شرایط شما دارد.